Als docent sta je voor de uitdaging om een inclusieve leeromgeving te creëren waarin alle leerlingen zich gezien, gewaardeerd en begrepen voelen. Bij sommige leerlingen gaat dat je waarschijnlijk gemakkelijker af dan bij anderen. Soms spelen culturele verschillen (of misverstanden) hierbij een rol. Cultuursensitief lesgeven betekent dat je de culturele diversiteit in je klas omarmt én gebruikt om je onderwijs te verrijken, en tegelijkertijd alle leerlingen in de klas optimaal ondersteunt in hun persoonlijke ontwikkeling.
Cultuurtolk geeft trainingen over dit onderwerp, maar in deze blog willen we je graag alvast wat meer achtergrondinformatie en inspiratie meegeven over wat wij verstaan onder cultuursensitief lesgeven zodat jij er alvast een begin mee kunt maken.
Cultuursensitief lesgeven versus Cultuursensitief werken.
Eerder schreven we al een blog over de 3 ingrediënten van cultuursensitief werken. Cultuursensitief lesgeven is hier een onderdeel van waarbij de focus specifiek ligt op de educatieve context. Dit betekent het open staan voor – en integreren van – kennis over de culturele normen en waarden die zich bevinden in jouw klas, en die vervolgens in je lesmethoden en dagelijkse interacties met leerlingen proberen mee te nemen.
Door dit te doen, gebruik je als leerkracht actief de culturele diversiteit in je klas om je lessen te verbeteren en te personaliseren, maar tegelijkertijd help je ook je leerlingen om culturele verschillen onderling te waarderen en van elkaar te blijven leren.
Cultuursensitief Lesgeven hoe begin je?
Stap 1: Cultuursensitief denken over je klas
Begin met een analyse van de culturele samenstelling van de klas. Welke culturen zijn er vertegenwoordigd? Wat denk je al te weten over deze culturen en vooral: Wat weet je nog niet? Welke culturele evenementen, feestdagen of historische momenten zouden relevant kunnen zijn? Zijn de aanwezige culturen collectieve of juist individualistische culturen? Hoe staan deze culturen tegenover autoriteit?
Probeer je klas en elk individu erin, te bekijken met een ‘scout mindset’—een nieuwsgierig benadering. En ga vooral uit van wat je nog niet weet, en zou willen weten, in plaats van wat je al denkt te weten. Blijf jezelf meenemen in je analyse en besef dat vooroordelen en meningen altijd een rol spelen. Dat is op zichzelf niet erg, zolang je ze maar (h)erkent, en vervolgens bevraagt! Vraag ook om feedback op jouw visie bij verschillende collega’s. Of misschien kun je je ideeën toetsen bij mensen die je kent en die dezelfde achtergrond hebben als sommige kinderen in je klas.
Een belangrijk punt is dat je je eigen culturele analyse steeds bijschaaft. Je bent op dit gebied nooit uitgeleerd.
Stap 2: Cultuursensitief communiceren in je klas
Wees je bewust van jouw stijl van communiceren en wees flexibel waar mogelijk.
Cultuursensitief lesgeven betekent niet automatisch je communicatiestijl altijd maar aanpassen aan de voorkeur van de ander. Het betekent wel je bewust zijn van jouw stijl (en de mogelijke impact op de omgeving) en het proberen rekening te houden met de stijl en het uitgangspunt van de ander.
Je kunt bijvoorbeeld rekening houden met het feit dat de directe benadering voor sommige leerlingen afschrikt, dat sommige non-verbale manieren van communicatie in andere landen iets totaal anders betekenen, of dat bepaalde woorden misschien “verkeerd vertaald” kunnen worden in andere talen. Dit soort “vertaalfouten” komen uitgebreid aan bod in onze trainingen.
Maar telkens wanneer je een bepaalde manier van handelen van een leerling niet begrijpt of een reactie onbeleefd lijkt, probeer dan eerst vragen te stellen en actief te luisteren, in plaats van direct te reageren. Zie misverstanden als een kans om meer te leren over de betreffende cultuur. Het helpt vaak om dit soort gesprekken 1 op 1 te voeren en niet publiekelijk in de klas.
3. Cultuursensitief handelen in je klas
Kijk waar je eventueel lesmateriaal kunt aanpassen. Hoe “Wit” is jouw lesmateriaal nu? Gebruik je voorbeelden die diverse culturele achtergronden weerspiegelen of gebruik je vooral standaardvoorbeelden die voor jou, met jouw achtergrond logisch zijn?
Is er ruimte in jouw lessen voor verschillende perspectieven op historische gebeurtenissen?
Verschillen en overeenkomsten uitlichten. Verschillen in cultuur ontkennen of proberen glad te strijken of te relativeren is een slecht idee. Door verschillen juist uit te lichten en te leren waarderen leer je zowel jezelf als je leerlingen met een open blik naar de wereld te kijken.
Een mooie manier om jezelf te helpen groeien in cultuursensitiviteit is het organiseren van activiteiten in de klas die open dialoog en uitwisseling van persoonlijke ervaringen en perspectieven aanmoedigen.
Denk bijvoorbeeld aan het begeleiden van een groepsgesprek over
- Familietradities,
- Stereotypen en misverstanden over mijn cultuur,
- Rolmodellen en helden.
Daarnaast lenen muziek en eten zich ook uitstekend om meer over elkaars achtergrond te leren. Als je het spannend vindt zo’n groepsdiscussie te begeleiden, of graag een interculturele lesdag wil opstellen, helpt een van onze cultuurtolken je hiermee graag op weg.
Slot
Cultuursensitief lesgeven verrijkt niet alleen je klas maar ook jouw professionele ontwikkeling als docent. Het geeft je de tools om een meer inclusieve en dynamische onderwijsomgeving te creëren, waar elke leerling zich gewaardeerd en begrepen voelt.
Wil je dieper duiken in cultuursensitief communiceren, denken of handelen? Cultuurtolk staat klaar om je hierbij te ondersteunen met gespecialiseerde trainingen. Neem contact op voor een kennismakingsgesprek om te ontdekken hoe we jou en je leerlingen verder kunnen helpen.